Co miesiąc kuratorzy Muzeum Azji i Pacyfiku starannie wybierają jeden obiekt reprezentujący poszczególne części nowej ekspozycji stałej „Podróże na wschód” prezentującej obszary Azji Południowo-Zachodniej, Azji Centralnej, Mongolii i Indonezji.

W maju wyróżniliśmy indonezyjską tkaninę – batik. Majowy Obiekt Miesiąca to obszerny prostokątny bryt tkaniny bawełnianej porytej bogatym wzorem, który uzyskano w technice batiku. Bryt taki stanowi na Jawie kompletną spódnicę kobiecą lub męską, drapowaną na postaci. Owija się ją 2 razy wokół talii (a nadmiar materiału formuje się w szeroką pionową fałdę) i podtrzymuje szerokim pasem wykonanym z tkaniny.

Typowa dla Jawy jest technika zdobienia – batik, w tym wypadku batik tulis – batik ręczny. Wzór nanoszony jak gdyby w negatywie: zakłada się płynnym woskiem te fragmenty tkaniny, które mają pozostać w naturalnym białym lub kremowym kolorze bawełny, kolor zaś przyjmą te, niezakryte woskiem, gdyż tkaninę poddaje się zanurzeniu w barwniku. Następnie wosk jest usuwany. Jeśli mają być dwa barwienia, wówczas czynności się powtarza. Batik jest tkaniną dwustronną, o identycznych wzorach po obu stronach i o równym stopniu intensywności barw. Jest tka dlatego, że wosk zwyczajowo nakłada się obustronnie. W przypadku batik ręcznego stosuje się specjalne narzędzie zwane canting (wym. czanting) – jakby pisak w formie miniaturowego miedzianego lejka, osadzonego w bambusowej rączce. Batiki ręczne są niezmiernie pracochłonne.

Tło tej tkaniny jest granatowe, a wzór biały. Brak brązu, typowego dla tkanin środkowo-jawajskich. Przeprowadzono więc tylko jedno barwienie.

Cała powierzchnia tkaniny pokryta jest motywem jilemprang (wym. dźilem-prang) –ośmioramiennymi rozetkami zawartymi w okręgach. Jest to bliskie naśladownictwo wzoru zdobiącego indyjskie dekoracyjne tkaniny zwane patola, wykonywane z jedwabiu w skomplikowanej technice ikatu podwójnego (ikat osnowowo-wątkowy), przez wieki sprowadzane do Indonezji z Gudźaratu w zachodniej części Indii. Były one w Indonezji cenione tak wysoko, że stały się królewskimi regaliami i przechowywano je przez wiele pokoleń. Wzór jilemprang należał na Jawie w pewnym okresie do zastrzeżonych dla susuhunana (sułtana) z Surakarty (Solo) i jego rodziny. Jilemprang na tej tkaninie został dodatkowo wykonany w stylistyce nitik – jest w całości złożony z kropkowanych linii. Ta stylistyka naśladuje wzór zbudowany na powierzchni tkaniny w wyniku tkania.

Indonezja, Jawa Środkowa, 1. poł. XX w.
bawełna, batikowanie (technika batik tulis – batik ręczny), barwienie
wys. 106 cm, szer. 238 cm
znajduje się w Muzeum Azji i Pacyfiku
MAP 1352

Dar Andrzeja Wawrzyniaka z 1973 r. – z daru założycielskiego