Płaszcz mongolski – deel

Co miesiąc kuratorzy Muzeum Azji i Pacyfiku starannie wybierają jeden obiekt reprezentujący poszczególne części naszej nowej ekspozycji stałej „Podróże na wschód” przez kultury Bliskiego Wschodu, Azji Centralnej, Mongolii i Indonezji, na którą zaprosimy Państwa już w 2022 roku.

Wyróżnionym obiektem w lipcu jest deel (wym.: delź), czyli typowy w Mongolii, długi płaszcz z kołnierzykiem-stójką, zapinany na prawym boku, to znaczy, że lewa poła zachodzi bardzo daleko na prawą. Dochodzi do tego pas (mężczyźni noszą zawsze). W ten sposób powstaje rodzaj obszernej „kieszeni” na podręczne przedmioty, takie jak tabakierka i czara do picia, po które można sięgnąć prawą ręką w czasie jazdy konnej, gdy lewa ręka trzyma wodze.

Zapięcie na prawym boku to cecha charakterystyczna ubiorów w Mongolii. Do zapięcia służą tu guzy przepuszczane przez pętle. Krój jest kimonowy, czyli rękawy są krojone razem z całością ubioru, nie zaś osobno doszyte. Płaszcz jest brązowy, o krawędziach i końcach rękawów obszytych ciemnoniebieską plisą. Jako materiał wykorzystano jedwabny adamaszek, a w podszewce sztuczny jedwab (wiskozę). Powierzchnię płaszcza zdobią rzadko rozmieszczone, obszerne medaliony w formie okręgów, wypełnione roślinnym wzorem i otoczone meandrem. Wzory powstały w procesie tkania i są nieco bardziej matowe niż tło. Użyty materiał wskazuje, że to płaszcz odświętny; w codziennych stosuje się bawełnę.

Krój, kolorystyka i ornament są typowe dla strojów mongolskich. Płaszcz jest męski, sądząc z dość dużych rozmiarów i ciemnego odcienia. Zazwyczaj kobiety noszą takie same, lecz jaśniejsze. W zimowej wersji płaszcze są podbite futrem i mają dużo dłuższe rękawy, ochraniające dłonie. Również buddyjscy mnisi (lamowie) noszą takie płaszcze, lecz czerwone i bez kołnierzyka- stójki, a tylko z trójkątnym wycięciem pod szyją.

Płaszcza nie kupuje się, lecz szyje na zamówienie, również w małych rozmiarach – dzieciom. Do kompletu należą czapki różnych typów i długie buty oraz zwłaszcza u mężczyzn – pas, w formie szerokiej jedwabnej szarfy, którą owija się wielokrotnie w talii, lub szeroki pas skórzany. Jeszcze przed stuleciem wdziewano specyficznie mongolskie buty z zadartymi noskami i o grubej podeszwie.

Deel to zasadnicza część mongolskiego stroju narodowego. Taki płaszcz nosi się dziś w miastach od święta, ale poza miastami to ubiór podstawowy. Tylko czapkę często zastępuje obcy element – kapelusz lub bejsbolówka.

Płaszcz mongolski – deel
Mongolia, 1. poł. XX w.
jedwab, wiskoza
splot atłasowy, szycie maszynowe
długość 135,5 cm

MAP 13083

 

Fot. Łukasz Brodowicz / Muzeum Azji i Pacyfiku