Co miesiąc kuratorzy Muzeum Azji i Pacyfiku starannie wybierają jeden obiekt reprezentujący poszczególne części nowej ekspozycji stałej „Podróże na wschód” prezentującej obszary Azji Południowo-Zachodniej, Azji Centralnej, Mongolii i Indonezji.

Obiektem Miesiąca w listopadzie został zwijany obraz typu thanka, ukazujący lamę Dzanabadzara, który żył w latach 1635-1723 i był pierwszym zwierzchnikiem buddyzmu w Mongolii.

Lama jest na tronie z wysokim zapleckiem obłożonym niebieskim jedwabiem w jasne wzory i pod baldachimem, siedzi ze skrzyżowanymi nogami, na wielu barwnych poduszkach. Jest odziany w pomarańczowe i złote szaty mnisze. W dłoniach trzyma symboliczne mnisze berło mocy duchowej – wadźrę oraz dzwonek, dwa główne przedmioty rytualne mnicha w buddyzmie tybetańskim i mongolskim. Głowę ma odkrytą i otacza ją kolisty nimb o seledynowej barwie. Przed tronem stoi duża misa z darami ofiarnymi.

W tle widnieje uproszczona łąka i niebo z ukazanymi jednocześnie słońcem i księżycem, co oznacza zatrzymanie czasu i występuje w obrazach ukazujących postacie z buddyjskiego panteonu. Jest on w buddyzmie tybetańskim/mongolskim bardzo szeroki i obejmuje różne kategorie postaci, w tym Buddów, bodhisattwów, groźnych strażników religii i in., a także wybitnych wyznawców, którym oddaje się cześć, jak arhatom, mahasiddhom lub ważnym lamom. Należą tu także tybetańscy dalajlamowie i panczenlamowie, a także zwierzchnicy buddystów w Mongolii (do nich należał Dzanabadzar), będący trzecimi co do rangi w hierarchii zakonu Gelug (z którego wywodzą się dalajlamowie), właśnie po dalajlamach i panczenlamach.

Dzanabadzar był Mongołem, lamą (co oznacza często, lecz nie wyłącznie, mnicha z pełnymi święceniami), człowiekiem obdarzonym wieloma talentami, gdyż był również artystą-rzeźbiarzem, własnoręcznie wykonującym brązowe posągi ołtarzowe w technice odlewu, był też lekarzem, twórcą dwóch nowych rodzajów pisma (jednak w zasadzie nie przyjęły się), reformatorem liturgii buddyjskiej. Jako zwierzchnik buddyzmu mongolskiego nosił tytuł öndör gegeen (mong. wysoka światłość), zaś jego kolejni następcy – bogd gegeen (mong. święta światłość). Tybetańska wersja tytułu wszystkich tych dostojników to dżecundamba chutugtu (tyb. wielebny opiekun). Lama Dzanabadzar był pierwszym dżecundambą chutugtu, zaś do czasu komunistycznej rewolucji w Mongolii, która nastąpiła w 1921 r. było ich ośmiu. Pochodził z rodu chanów Mongolii i głównie to spowodowało jego wyniesienie na najwyższe stanowisko duchowne i to już w wieku dziecięcym, jednak okazał się wybitną osobowością i największym artystą w dziejach Mongolii.

Buddyjskie obrazy religijne najczęściej ukazują pojedynczą postać – jest to główny temat tego malarstwa. Obrazy te były zwijane np. na czas transportu, stąd ich tybetańska nazwa thanka – coś co jest do zwijania. Umieszczano je bowiem w ozdobnym obszyciu o ustalonych proporcjach, z tkaniny jedwabnej, tu niezachowanym. Obszycia miały wzdłuż dolnej krawędzi dość gruby drążek, na który można było obraz nawinąć.

Thanka – zwijany obraz buddyjski z przedstawieniem lamy Dzanabadzara
Mongolia, 2. poł. XIX w.
płótno bawełniane, tempera
wys. 33 cm, szer. 25 cm
MAP 11115