Co miesiąc kuratorzy Muzeum Azji i Pacyfiku starannie wybierają jeden obiekt reprezentujący poszczególne części naszej nowej ekspozycji stałej „Podróże na wschód” przez kultury Bliskiego Wschodu, Azji Centralnej, Mongolii i Indonezji, na którą zaprosimy Państwa już w 2022 roku.

Obiekt wyróżniony w kwietniu to płaska i masywna misa badia na niskiej stopce, która jest przykładem tradycyjnej błękitno-białej ceramiki szkliwionej, charakterystycznej dla okolic uzbeckiego miasta Chiwa. Misa powstała w latach 60. XX w., w warsztacie mistrza Rachima Matczanowa, jednego najwybitniejszych artystów uzbeckich, kultywujących tradycję tworzenia ceramiki, powstającej na nożnym kole garncarskim i glazurowanej specjalnym szkliwem zwanym iszkor, pozwalającym na uzyskanie świetlistych i nasyconych barw. Mistrz Matczanow stworzył charakterystyczny styl pozostający pod silnym wpływem historycznej ceramiki z regionu Chorezmu, sięgającej czasów Timurydów, wyróżniającej się intensywną błękitno-kobaltową kolorystyką, zgeometryzowaną kompozycją i wyrafinowaną ornamentyką.

Przykładem tego stylu jest prezentowana misa badia, której wnętrze pokrywa całkowicie dekoracja malarska rozmieszczona koncentrycznie i zakomponowana ze stylizowanych elementów arabeski. Wnętrze misy wypełnia centralny medalion z symetrycznie rozmieszczonymi, stylizowanymi czterema sztyletami, wplecionymi w motyw arabeski, typowego dla ornamentyki islamu motywu niekończącej się wici roślinnej zwanej islimi. W kołnierzu misy znajduje się szlak z powtarzalnych, abstrakcyjnych motywów wzoru przypominającego zgeometryzowane fale. Z zewnątrz misa jest znacznie mniej dekoracyjna i zdobiona poniżej krawędzi misy ekspresyjnymi i abstrakcyjne i zygzakowate linie.

Dawniej tego typu naczynia należały do przedmiotów luksusowych i pełniły przede wszystkim rolę dekoracyjną jako popularny element wystroju uzbeckich domów. Tak jest i dzisiaj, choć obecnie ceramika szkliwiona stała się także popularnym przykładem rękodzieła, chętnie nabywanym przez turystów odwiedzających słynne miasta dawnego Jedwabnego Szlaku.

Misa badia należy do bogatej i reprezentatywnej kolekcji ceramiki środkowoazjatyckiej, zgromadzonej dzięki staraniom wybitnego etnografa rosyjskiego Grigorija Derwiza.

Misa badia, Uzbekistan, Chanki, okręg Chiwa, lata 60. XX w.,
autor: Rachim Matczanow
glina, angoba, toczenie na kole garncarskim, malowanie, glazurowanie, wypalanie
wymiary: średnica 30 cm, wysokość 9 cm.
MAP 12750