Kalamkar – tradycyjna perska tkanina

Tkaniny kalamkarowe są tradycyjnym elementem pojawiającym się w perskich domach. Mogą mieć charakter dekoracyjny – zawieszane na ścianach i drzwiach, bądź użytkowy – wówczas służą jako rodzaj obrusa. Wzór uzyskuje się za pomocą drewnianych rzeźbionych stempli, które po zamoczeniu w barwniku przykłada się do naciągniętej tkaniny.

Prezentowany kalamkar, z kompozycyjnym rozróżnieniem góry i dołu, był zawieszany na ścianie, wypełniając ją niemal w całości. Główne pole jest zwieńczone w formie łuku, a otacza je bordiura z napisem kaligraficznym – tradycyjnie jego treść ma zapewnić powodzenie domownikom. Ten klasyczny układ kompozycyjny jest dopełniony przez cyprysy i dwa pawie umieszczone symetrycznie w dolnej części.

Tkanina swą formą i zdobieniem imituje liwan – charakterystyczną dla architektury perskiej niszę, mogącą być paradnym wejściem pałacu czy meczetu. Najczęściej liwany są wypełnione bogatą dekoracją z płytek ceramicznych o geometrycznej kompozycji, wyrażającej, powszechne w niemal wszystkich dziedzinach sztuki perskiej, dążenie do idealnego piękna. To dążenie pojawia się także w imitujących je tkaninach kalamkarowych. Badacze sztuki perskiej odnoszą zgeometryzowane, arabeskowe formy do obrazu rajskich ogrodów, a występującym tam drzewom i kwiatom przypisują bogatą symbolikę – zimozielony cyprys to symbol wiecznej młodości, a jego sylwetka przypomina kobietę w zasłonie; kwitnący kwiat to motyw ukochanej czy ogólnie pojętego piękna; walczące zwierzęta to wyobrażenie walki dobra ze złem.

Kalamkary przejawiają typową cechę sztuki perskiej – powtarzają wzory wypracowane wiele wieków temu, a które nadal są obecne w tradycyjnym rzemiośle. Tego rodzaju tkaniny dziś nadal powstają w bazarowych warsztatach. A w domowym zaciszu swój własny kalamkar możecie teraz …pokolorować.

Rzemieślnik stemplujący ozdobną tkaninę