Co miesiąc kuratorzy Muzeum Azji i Pacyfiku starannie wybierają jeden obiekt reprezentujący poszczególne części naszej nowej ekspozycji stałej „Podróże na wschód” prezentującej obszary Azji Południowo-Zachodniej, Azji Centralnej, Mongolii i Indonezji.

Obiektem Miesiąca we wrześniu został portret Fath Ali Szaha, króla z dynastii Kadżarów, rządzącej Persją w latach 1794–1925.

Zgodnie z ówczesnym kanonem urody, mężczyzna ma ciemne długie włosy, gęste brwi, wąsy i długą brodę. Ubrany jest w strój ceremonialny: długą suknię, z bogatym zdobieniem i biżuterią, a na głowie ma wysoką, złotą koronę. Charakterystyczny sposób malowania ozdób, za pomocą drobnych, umieszczonych blisko siebie punktów, ma oddawać niezwykłe bogactwo biżuterii Kadżarów. Do jej wykonania licznie stosowano najcenniejsze kamienie – diamenty, szmaragdy, rubiny i perły, oprawiane w złoto i uzupełniane barwną emalią.

Stylistyka obrazu jest typowa dla reprezentacyjnych portretów władców z tego czasu. Zwyczaj malowania portretów rodziny królewskiej upowszechnił się za czasów panowania drugiego z Kadżarów, Fath Ali Szaha (1769-1834). Władca dbał o wizerunek dynastii: zmienił ceremoniał dworski, tytulaturę i regalia. Wszystko to miało służyć odróżnieniu się od poprzedników i dodaniu splendoru. Również sztuka była wykorzystywana w tym celu. Portrety rodziny królewskiej nie miały być realistycznymi przedstawieniami, ale symbolem siły nowej dynastii. Charakteryzują je ciemne, bogate kolory i kanon postaci o wyidealizowanych cechach i hieratycznych pozach.

W czasie panowania Fath Ali Szaha powstało wiele jego oficjalnych portretów. Reprezentowały one zazwyczaj trzy typy: władcę siedzącego na tronie, siedzącego na dywanie lub stojącego w dostojnej pozie. Przedstawienia namalowane w ramach każdego z tych typów różniły się tylko szczegółami otoczenia i kolorystyką stroju. Obraz z muzealnej kolekcji powstał około sto lat później, jednak jest całkowicie zgodny z stylistyką charakterystyczną dla portretów stojących.

Portret Fath Ali Szaha – perskiego władcy z dynastii Kadżarów
autor nieznany
Iran (dawniej Persja)
około 1920 roku
płótno, olej
100 x 50 cm
MAP 21743

Fot. Łukasz Brodowicz / MAiP