Afganistan, XIX wiek

srebro, drewno, szkło kryształowe

MAP 3345

Lustro to przedmiot związany z obchodami święta Nouruz – perskiego Nowego Roku, przypadającego 21 marca, w dniu przesilenia wiosennego. Lustro jest stawiane w centralnym punkcie świątecznego stołu.

Historia święta Nouruz sięga przynajmniej trzech tysięcy lat. Znane było w tradycji zaratusztriańskiej, manichejskiej, a swoje znaczenie utrzymało także po przyjęciu na tym obszarze islamu. Poza współczesnym Iranem jest dziś świętowane między innymi w Tadżykistanie i Afganistanie. Po rozpoczęciu Nowego Roku obchody trwają trzynaście dni, choć przygotowania rozpoczynają się dużo wcześniej. Związane są z nim rozmaite rytuały, odnoszące się symbolicznie do zwycięstwa dobra nad złem, światła nad ciemnością, wiosny nad zimą.

Charakterystycznym elementem święta jest specjalnie zastawiony stół, przy którym rodzina zbiera się w oczekiwaniu na rozpoczęcie Nowego Roku. Stół nosi nazwę „Haft sin”, czyli „Siedem sin” – musi się na nim znaleźć siedem przedmiotów, których nazwy rozpoczynają się na perską literę س  „sin”. Według najbardziej popularnego zestawu mogą to być: sabze – kiełkujące zielone nasiona, samanu  – rodzaj deseru z pszenicy, senjed  – suszone owoce oliwnika perskiego, serke  – ocet, sib  – jabłko, sir  – czosnek, sekka – monety. Oprócz tego na stole umieszcza się kwiaty, księgę (Koran, wiersze Hafiza lub „Księgę królewską” Firdausiego), pisanki czy złotą rybkę w szklanej kuli. Na środku stoi właśnie lustro, a po jego bokach świece.

Pochodzenie „Haft Sin” nie jest jasne, a w obecnym kształcie zwyczaj znany jest dopiero prawdopodobnie od około stu lat. Każdemu z przedmiotów przypisuje się specjalnie znaczenie, związane głównie z płodnością, odnowieniem i energią życiową. Natomiast symbolika lustra odnosi się do jasności, oświecenia, czasem interpretowanego w duchu mistycyzmu, jako zatrzymanie się i spojrzenie w głąb siebie.